BAYBURT HAKKINDA GENEL BILGI

Bayburt, Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi’nin doğusunda, Çoruh Nehri’nin kıyısında yer alan, tarihi ve doğal güzellikleriyle dikkat çeken bir ildir. Doğal güzellikleri, tarihi yapıları, kültürel zenginlikleri ve sessiz, huzurlu yapısıyla ziyaretçilerini büyüleyen bir şehirdir. İşte Bayburt’u genel hatlarıyla tanıtan önemli bilgiler:

1. 1. COĞRAFİ KONUM VE DOĞAL YAPI

• Konum: Bayburt, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, Erzurum, Trabzon, Gümüşhane ve Erzincan ile komşudur.

• İklim: Karasal iklim hakimdir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçer.

• Doğal Güzellikler:

• Çoruh Nehri: Şehrin ortasından geçen bu nehir, rafting ve doğa sporları için önemli bir merkezdir.

• Sırakayalar Şelalesi ve Helva Köyü Buz Mağarası gibi doğa harikaları, keşfedilmeye değer yerlerdir.

• Soğanlı Dağları ve yaylalar, doğa tutkunları için eşsiz bir atmosfer sunar.

2. TARİH VE KÜLTÜREL MİRAS

• Tarihi Köken: Bayburt, Urartular, Persler, Roma, Bizans, Selçuklular ve Osmanlılar gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu nedenle, tarihî yapılar bakımından oldukça zengindir. Mevcut kaynaklara göre Bayburt Şehrinin tarihi M.Ö. 3000’ li yıllara kadar uzanmaktadır. Bayburt Adının Kaynağı; Şehrin bu gün bilinen isminin Ortaçağ Ermeni kaynaklarında; Payberd, Bizans kaynaklarında ; Payper , Baberd, Paypert. XII. Yüzyıl sonlarında bu bölgeden geçen Marko Polo’ nun seyahâtname’ sinde ; Painpurth, Baiburt. Arap kaynaklarında ; Bâbirt, II. Mesud adına 1291’ de basılan bir parada Baypırt. Akkoyunlu tarihinden bahseden çağdaş eserlerde Pâpirt şeklinde geçen kelimenin son hecesi Berd’ in “yüksek kale” anlamına geldiği bilinmekteyse de ilk hecesine bir mana verilememektedir. 1647 yılında şehri ziyaret eden Evliya Çelebi Bayburt adının zengin manasına gelen “Bay” belde manasına gelen “yurt” gibi iki kelime ile izah eder. Osmanlı dönemine ait kaynaklar ise ismi bu günkü söylenişine uygun olarak Bayburt şeklinde kaydederler.

• Bayburt Kalesi: Şehrin sembolü olan bu kale, Urartular tarafından yapılmıştır. Bayburt Kalesi Roma İmparatoru Justinianus döneminde ise onarım görmüştür. Bayburt’un en dikkat çekici tarihi yapılarından biridir.

• Dede Korkut: Bayburt, Türklerin Anadolu’da yerleştikleri en eski yerleşim yerlerindendir. Sosyologlar Bayburt’u gerek Selçuklular, gerekse Osmanlılar döneminde önemli bir kültür merkezi olarak nitelendirmektedirler. Bayburt, ünü sınırlarımızın dışına taşan pek çok bilim ve sanat adamı yetiştirmiştir. Türk dünyasının ortak kültür hazinelerinin en büyüklerinden biri olan Dede Korkut’uda bunlardan saymak mümkündür. Dede Korkut, bütün Türk dünyasında kabul görmüş – Tarihi ve Efsanevi – ortak ulularımızın en önemlilerindendir. Prof. Dr. M. Fuat KÖPRÜLÜ, Dede Korkut için ; “Terazinin bir Kefesine Türk Edebiyatının tümünü, diğer kefesine de Dede Korkut’ u koysanız yine de Dede Korkut ağır basar” demektedir.

• Baksı Müzesi: Bayburt’un en ünlü kültürel miraslarından biri olan bu müze, geleneksel sanatları ve çağdaş sanatı bir araya getirir. Müze, Bayburt’un tanıtımında önemli bir rol oynamaktadır.

3. KÜLTÜREL VE SOSYAL YAŞAM

• El Sanatları: Bayburt, taş işçiliği ile ünlüdür. Bayburt taşı, dayanıklılığı ve işlenebilirliği ile mimari yapılarda ve süslemelerde kullanılır.

• Gelenek ve Görenekler: Düğün, bayram ve özel günlerde çeşitli halk oyunları ve geleneksel törenler düzenlenir. Halk oyunlarında halay ön plandadır.

• Festivaller: Bayburt’ta her yıl düzenlenen Dede Korkut Kültür ve Sanat Şenlikleri, bölgenin kültürel zenginliğini tanıtan önemli bir etkinliktir.

4. YÖRESEL YEMEKLER

Bayburt mutfağı, Anadolu’nun zengin yemek kültürünü yansıtan lezzetlere sahiptir. Bazı önemli yemekler şunlardır:

• Lor Dolması: Bayburt’un en bilinen lezzetidir. İç harcı lor peyniriyle hazırlanan, asma yaprağıyla sarılan bir dolma çeşididir.

• Tatlı Çorba: Tatlı ve tuzlunun birleştiği, oldukça ilginç bir lezzet sunan yöresel bir çorbadır.

• Galacoş: Etli ve ekmekli bir yemektir. Bayburt’ta kış aylarında sıkça tüketilir.

• Kavut: Kavrulmuş unun suyla pişirilmesiyle hazırlanan ve kahvaltıda tüketilen geleneksel bir yemektir.

5. BAYBURT’TA GEZİLECEK YERLER

Bayburt, doğal ve tarihi güzellikleriyle turistlerin ilgisini çeker. İşte gezilecek önemli yerlerden bazıları:

• Bayburt Kalesi: Şehrin sembol yapısı olup Roma döneminden kalmadır.

• Baksı Müzesi: Bayburt’a özgü el sanatlarını ve modern sanatı bir araya getiren, uluslararası ödüller kazanmış bir müzedir.

• Çimağıl Mağarası: Sarkıt ve dikitleriyle ünlü bu mağara, doğa tutkunları için eşsiz bir mekandır.

• Sırakayalar Şelalesi: Doğal güzelliği ve serin ortamıyla yaz aylarında ziyaretçilerin ilgi odağıdır.

6. EKONOMİK YAPI

Bayburt, ekonomik açıdan tarım, hayvancılık ve taş işçiliğiyle öne çıkar.

• Tarım: Arpa, buğday, fasulye gibi tahıl ürünleri üretilir.

• Hayvancılık: Küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık, Bayburt’un kırsal ekonomisinin önemli bir parçasıdır.

• El Sanatları ve Madencilik: Bayburt taşı, bu bölgeye özgü bir doğal taş türüdür ve işlenerek süs eşyaları, binaların dış cephe kaplamalarında kullanılır.

7. ULAŞIM

Bayburt’a ulaşım kara yolu ve hava yolu ile sağlanır. En yakın havaalanı, yaklaşık 1,5 saat mesafede bulunan Erzurum veya Trabzon Havalimanı’dır. Karayolu ile Gümüşhane, Erzurum ve Trabzon üzerinden Bayburt’a ulaşabilirsiniz.